Geboorteouders

Dit artikel is eerder verschenen in de Basics 2-2010

Veel geadopteerde kinderen en kinderen in pleegzorg kunnen zich weliswaar niets meer herinneren over het afgestaan zijn of de uithuisplaatsing, maar de emoties die zij hierbij voelden zijn opgeslagen in het lichaam (zie ook het artikel hierboven over EMDR). Zo kan het dus voorkomen dat een meisje rond de datum waarop zij weg moest bij haar moeder, onbewust spanningen ervaart en onrustig wordt. Of dat een puber onhandelbaar is op de verjaardag van zijn adoptie- of pleegmoeder. Dit kan, waarschijnlijk onbewust, te maken hebben met loyaliteit die hij ervaart naar zijn natuurlijke moeder, ook al heeft hij haar soms sinds zijn ba bytijd niet meer gezien. Een adoptiemoeder benoemde eens naar haarzoon, met wie de hele dag al geen land te bezeilen was: 'je moet nu op mijn verjaardag misschien ook denken aan je moeder in Colombia'. Haar zoon keek haar aan, en werd zich toen bewust dat het dit was wat hem die dag zo dwars zat. De rest van die dag is hij niet meer dwars geweest en heeft hij met zijn ouders, familie en vrienden een gezellige avond gehad.

Geadopteerde kinderen en kinderen in pleegzorg kunnen sterker dan biologische kinderen de angst hebben dat ze de liefde van hun opvoeders kunnen verliezen als ze hun best niet doen of niet lief zijn. Kinderen kunnen onbewust het gevoel hebben dat zij weg moesten bij hun ouders omdat zij het niet goed genoeg deden, of niet lief genoeg waren. Van hieruit kan faalangst of perfectionisme ontstaan, of ook ander probleemgedrag. Als opvoeders niet zelf regelmatig open over de geboorteouders van hun kind spreken, kan het kind het gevoel krijgen dat hij zijn opvoeders erg kwetst als hij hierover praat. Hij zal hier dan niet zo gauw zelf over beginnen. Zijn loyaliteit met zijn natuurlijke ouders ervaart hij wel, deze is er altijd omdat zij hem het leven gaven, maar deze blijft dan onzichtbaar. Vaak is deze loyaliteit zelfs verborgen voor het kind zelf, dus onbewust. Het kan ervoor zorgen dat het kind met zichzelf in dek noop raakt, en dat er problemen ontstaan in de relatie met zijn adoptie- of pleegouders. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat het kind zich onmogelijk gedraagt om te bewijzen dat zijn opvoeders de opvoeding óók niet aankunnen .Als er in het gezin open en met respect over de geboorteouders kan worden gesproken, ervaart het kind dat de loyaliteit met zijn natuurlijke ouders er mag zijn en dat die een plek mag hebben naast de (verworven) loyaliteit die hij naar zijn opvoeders heeft opgebouwd. Het blijft belangrijk, om het als opvoeders regelmatig over de geboorteouders en het land en de cultuur van herkomst te hebben. Het maken van een levensboek kan daarbij behulpzaam zijn. Als het kind hier niet verder op in gaat of het onderwerp af houdt, is het van belang dit te respecteren. Ondertussen weet het kind dan wel dat zijn adoptie- of pleegouders bereid zijn er over in gesprek te gaan. Overigens benadrukt Irene Ypenburg, schrijfster van het boek 'De Multiculturele Persoonlijkheid als gevolg van adoptie en migratie', het belang van erkenning van het feit dat het kind een zogenaamde 'multiculturele persoonlijkheid' heeft. Veel meer persoonlijkheidskenmerken van het kind dan men denkt zijn volgens haar gekoppeld aan de cultuur van herkomst. Erkenning hiervan zal een positieve invloed hebben op de identiteitsontwikkeling van het kind.

Aandacht voor de wortels van het kind komt de relatie tussen het kind en zijn opvoeders over het algemeen alleen maar ten goede. Dit kan niet vroeg genoeg gebeuren. Zelfs met een baby kunnen opvoeders hierover in gesprek gaan. Zo vertelde een pleegmoeder aan het baby'tje, dat enkele weken daarvoor vanuit een crisis bij haar was geplaatst en dat veel moest huilen, dat ze vast zo verdrietig was, omdat ze weg moest bij haar moeder, dat ze natuurlijk haar moeder erg miste. En dat zij goed voor haar zou zorgen, net zo lang tot er uitgezocht was of ze weer naar haar moeder terug kon. Meteen daarna werd het baby'tje rustig.

Janet Gooden