Eten: te weinig of niet (2)

Dit artikel verscheen eerder in de Basics 4-2007

Met veel zorg hebt u de maaltijd bereid, u heeft uw best gedaan om iets lekkers te koken en dan schuift uw kind het bord weg en zegt: 'lust ik niet'. U dringt aan: 'kom, een klein hapje', maar uw kind blijft weigeren: 'nee, wil ik niet'. U pakt de lepel en probeert er toch wat in te krijgen, maar uw kind houdt zijn mond stijf dicht. U wordt boos, maar het helpt niet. U voelt zich machteloos, ongerust en onzeker. Hij moet toch eten, denkt u. Eten is gezond en dat heb je nodig om te groeien. Misschien voel u zich als moeder afgewezen, omdat uw kind uw goede zorgen niet waardeert, waardoor u boos wordt. Maar wat als uw kind niet wil?

Veel ouders tobben met het eten van hun kinderen. Vooral peuters die bezig zijn met het ontwikkelen van hun eigen ik, laten op deze manier nogal eens blijken dat ze zelf iemand zijn. Zij hebben immers de macht over hun eigen eten. Je kunt kinderen niet dwingen te eten. Bij kinderen, die (nog) weinig basisvertrouwen hebben, is de behoefte om zelf de controle te houden vaak extra groot. Als je ze wel dwingt is de kans groot dat het eetprobleem nog groter wordt.

Marja: "we hebben twee meisjes van 2 en 4 jaar geadopteerd uit Colombia. Ze zijn nu drie maanden bij ons. Het zijn leuke kinderen en het gaat best goed met ze, maar het warm eten is een ramp. Wij vinden dat ze moeten eten, en voeren ze, maar de oudste weigert te eten en als ze al na veel aandringen wat hapjes neemt, spuugt ze het na het eten weer uit. Dat vind ik echt vies. We gaan steeds meer opzien tegen de maaltijd."

Een machtsstrijd werkt averechts. Zo'n strijd kent alleen verliezers. Realiseert u zich dat uw kind baas is over zijn eigen buik en bepaalt wat hij kiest uit wat u op tafel zet. Hoe minder strijd u maakt over wat en hoeveel er gegeten moet worden, hoe minder problemen. Als moeder of vader bepaalt u echter wat er op tafel komt. U hoeft beslist niet alleen op tafel te zetten wat uw kind lekker vindt, maar u zou kunnen zorgen voor een gevarieerd aanbod, zodat er keuze is. Als uw kind niet wil eten, is het moeilijk om er zo min mogelijk aandacht aan te besteden, maar dat werkt wel beter. Veel aandacht voor het niet-eten houdt dit gedrag in stand. Overigens geldt hetzelfde voor het wel-eten... Een ontspannen en gezellige sfeer aan tafel met prettig onderling contact stimuleert uw kind om goed te eten. Door uw kind de boodschap te geven dat het er mag zijn, ongeacht of het wel of niet eet, kan hij of zij zich beter ontspannen. Vaak neemt het dan zelf wel het initiatief om te eten. Want geen enkel kind zal zichzelf uithongeren.

Wat kan daarbij helpen:

• U kunt ervan uitgaan dat uw kind genoeg eet en dat het niet zo erg is als het een keertje heel weinig eet of een maaltijd overslaat. Het ene kind eet meer en gulziger dan het andere en ook smaken verschillen. Wees tussen de maaltijden terughoudend met snoep of lekkernij. Als u twijfelt of uw kind wel genoeg voedingsstoffen binnen krijgt, noteer dan een week lang alles wat hij eet en overleg met een diëtist.

• U kunt het beste aan het eind van de maaltijd zijn bord van tafel halen, ongeacht de hoeveelheid die hij of zij gegeten heeft.

• De initiatieven en het gedrag van uw kind kunt u benoemen, en wat u ziet bij hem. Zo voelt uw kind zich gezien in hoe hij IS (en niet langer in hoe hij eet).

• Beter kunt u aandacht schenken aan andere dingen dan aan het eten. Geef uw kind de ruimte om wat te vertellen en luister actief door ontvangstbevestiging te geven.

• U kunt verder ook verwoorden wat u zelf vindt of doet. 'Ik heb ontzettende zin in deze macaroni. Ik ga eten'. Neem uzelf voor te blijven genieten van uw eigen eten, of uw kind nu wel of niet eet.

• Nieuwsgierig spel en geknoei met eten kunt u accepteren als uw kind nog jong is of nog wat in te halen heeft. Sommige kinderen kunnen al heel netjes eten met mes en vork, maar gaan na verloop van tijd knoeien, omdat ze nooit hebben kunnen ontdekken en voelen tijdens het eten. Een zeiltje op de tafel en de vloer helpt schade voorkomen. Als een jong kind genoeg gegeten heeft, kan het van tafel gaan.

Een vaste plaats aan tafel en een stoel om goed in te zitten geeft uw kind structuur en duidelijkheid. Kijk ook wie het best naast of tegenover je kind kan zitten. Behalve de lastige eters, zijn er ook kinderen die te veel eten. Vooral kinderen die tekort gekomen zijn, kunnen gaan schrokken of hamsteren, omdat ze bang zijn dat er morgen niet genoeg zal zijn. Ook hebben ze niet geleerd hun eigen grenzen te voelen: als je nooit genoeg krijgt, leer je ook onvoldoende te voelen wat genoeg is. In zo'n situatie kan het helpen om het bord van uw kind niet te vol te scheppen. Als het heel moeilijk voor hem is om te zien staan waar hij niet aan mag komen, zet dan de pannen of schalen met eten van tafel. U kunt van te voren bepalen of hij wel of geen tweede bordje mag. Uw kind heeft het nodig dat u daar consequent en duidelijk in bent. Als uw kind tussen de maaltijden door wil eten, is het aan te raden alleen een kleinigheidje dat gezond is te geven, bijvoorbeeld een mandarijntje of een stukje komkommer. Zo leert hij er op te vertrouwen dat er eten is.

Veel kinderen hebben halverwege de middag nog wat eten nodig. Vaak proeven de te gulzige eters niet echt wat ze eten. Door te benoemen wat uw kind eet, hoe het smaakt, en hoe het voelt in zijn mond gaat uw kind bewuster proeven en voelen. Zo leert uw kind met eten onderscheid te maken en zal het een eigen smaak ontwikkelen. Misschien vraagt uw kind vaak om eten, omdat het eten voor hem troost betekent. Zo kan een verkeerd eetpatroon (zijn) ontstaan. In zo'n situatie is het de moeite waard te bekijken hoe u op een andere manier troost kunt bieden, bijvoorbeeld door hem op te pakken. Schroom niet om hulp te vragen als het eten van uw kind of de eetsituatie lastig blijft. Een deskundige van basic trust kan met u meedenken en meekijken. Het is bijvoorbeeld mogelijk om thuis een video-opname van het eten te maken en deze samen met een Basic Trustbehandelaar te bekijken. U krijgt dan heel gericht praktische tips en suggesties voor het oplossen van het eetprobleem.

Rita Kobussen