Communicatie tussen ouders en leerkrachten

Dit artikel verscheen eerder in de Basics 4-2007

Door mijn ervaring vanuit verschillende perspectieven namelijk als ouder, als schoolbegeleider en als hulpverlener van Basic Trust heb ik vaak te maken met ouder-school contacten. Ik vraag me al jaren af hoe het komt dat de communicatie tussen ouders en school soms zo moeilijk verloopt.

In verband met de ontwikkeling van het kind is het belangrijk dat er een goed contact is tussen school en ouders. Een intensiever contact is geboden, wanneer er extra zorg nodig is voor een kind. Ouders kunnen dan op de hoogte blijven van hoe hun kind op school functioneert en hoe het zich daar ontwikkelt. Anderzijds kunnen ouders in dergelijke gesprekken hun zorgen of twijfels bespreken. En als er sprake is van leermoeilijkheden of problemen in de sociale, emotionele of motorische ontwikkeling, is het goed als leerkracht en ouders in aanpak op één lijn gaan zitten. Gebeurtenissen thuis kunnen het gedrag van het kind op school beïnvloeden en andersom. Als ouders en leerkracht elkaar op de hoogte houden van belangrijke gebeurtenissen thuis en op school, dan kunnen beiden bepaald gedrag en bepaalde emoties beter interpreteren en hier adequaat op in springen. Hierdoor kunnen escalaties worden voorkomen.

Juist in dit overleg tussen ouders en leerkrachten gaat het regelmatig mis. Dit heeft met interpretatie van gedrag en emoties te maken. Het lijkt erop dat de heftigheid van gehechtheidsproblemen het nog eens extra moeilijk maakt om goed met elkaar te communiceren en tot een gezamenlijke aanpak te komen. Het gebeurt regelmatig dat ouders en leerkrachten tegenover elkaar komen te staan en zelfs een ernstig conflict krijgen.

Ard Nieuwenbroek heeft over dit fenomeen geschrevenin zijn boek 'Tussen thuis en school' (2001). Bij gehechtheidsproblemen worstelt het kind met de band met zijn ouders. Deze problematiek kan tot een aantal concentratieproblemen en gedragsmoeilijkheden leiden die tevens op school zichtbaar zijn. Ook op school heeft het kind meestal moeite met relaties. Het komt nogal eens voor dat het kind met weinig basisvertrouwen sociaal-emotioneel een stuk jonger is dan zijn klasgenootjes. Ouders van een kind met gehechtheidsproblemen zijn logischerwijze erg bezig met de relatie met hun kind. Dit zorgt voor bezorgdheid en gevoeligheid voor het welbevinden van het kind, zowel thuis als op school.

De band tussen ouder en kind is onlosmakelijk. De zorg en liefde is groot. Alles wat een ander over jouw kind zegt, zowel positief als negatief, komt erg aan. Bij een positief geluid voel je je stralen en ben je geneigd om voorbeelden aan te halen die de positieve reacties bevestigen. Bij negatieve geluiden voel jezelf geraakt en is de eerste reactie: verdediging! Opkomen voor je kind is een sterk gevoel. In de communicatie met een leerkracht is het essentieel dat u als ouder het gevoel krijgt dat uw kind goed wordt gezien en begrepen door de leerkracht. Wanneer dat gevoel er is kunnen ouders ook minder positieve geluiden over hun kind accepteren zonder zich direct in de loopgraven op te stellen.

Uiteraard geldt dit ook vanuit het perspectief van de leerkracht. Wanneer de ouders de leerkracht het gevoel geven een goed en realistisch beeld te hebben van het gedrag of de capaciteiten hun kind en zich blijken te kunnen verplaatsen in de situatie van de klas en groep waarbinnen het kind functioneert, dan kan ook de leerkracht open communiceren. Want leerkrachten hebben eveneens de neiging zich te verdedigen, wanneer ze het gevoel hebben niet te worden begrepen of te worden aangevallen. Het mechanisme van aanvallen en verdedigen, ongevraagd adviezen geven en het steeds steviger de ander willen overtuigen, is een spiraal die snel tot escalaties kan leiden. Ook in de communicatie tussen de ouders en leerkracht geldt immers dat vertrouwen een belangrijke basisvoorwaarde is. Een goede communicatie tussen ouders en leerkracht heef ook invloed op de relatie tussen leerkracht en leerling. Daarbij geldt, dat hoe veiliger de relatie tussen de leraar en de leerling is, hoe meer groei er bij het kind zal plaatsvinden en hoe meer dit zal bijdragen aan het basisvertrouwen.

Hoe meer basisvertrouwen er bij het kind is, hoe beter de schoolresultaten van de leerling zullen zijn. Basic Trust kan in de contacten tussen school en thuisondersteuning bieden. De opvoeding van kinderen met hechtingsproblematiek vraagt namelijk meer dan de gebruikelijke vaardigheden van ouders en leerkrachten. Door zowel ouders als leerkrachten specifieke handvatten te bieden, kan het basisvertrouwen van het kind toenemen. Ouders en school kunnen zich gesteund voelen door een gemeenschappelijke aanpak en gezamenlijk op gaan trekken. Tips in de communicatie:

• Bedenk van tevoren wat u wilt bespreken. Maak een lijstje.

• Probeer niet te veel aan de orde te stellen in één gesprek. Als u veel vragen heeft, of als er nogal wat problemen zijn, beperk u dan tot het bespreken van één onderwerp en stel gezamenlijk vast dat het nodig is een vervolgafspraak te maken.

• Begin met het vertrouwen dat de leerkracht náást u staat in de begeleiding van uw kind, en niet tegenover u.

• Open het gesprek met een compliment aan de school of de leerkracht. Vertel iets leuks over uw kind en laat zien dat u de inspanning van de leerkracht waardeert.

• Bedenk dat u als ouder zelf alle beslissingen moet nemen over uw kind en dat u zelf eindverantwoordelijk bent over zijn opvoeding. Maar zie de school daarnáást als expert, als het gaat om het kind op school. Weet dat uw kind zich op school in een groep anders gedraagt dan thuis.

• Probeer koste wat kost uit de sfeer van verwijten te blijven. Zodra u uw eigen zorgen over uw kind gaat uiten in de vorm van kritiek op de leerkracht, of in de vorm van verwijten, dan verliest u de leerkracht als partner die met u wil samenwerken.

• Ga nooit op hoge toon eisen stellen, maar kies de zachte weg van de overtuiging. Daarmee bereikt u echt veel meer.

Caroline Visser